Henri Bontenbal, CDA-partijleider en Tweede Kamer-fractievoorzitter, groeide op in een gezin met acht kinderen. Die achtergrond is ook van invloed geweest op zijn politieke visies. Consumeren stond thuis niet bovenaan en als je een van de acht kinderen bent, besef je snel dat jij niet het centrum van de wereld bent.

Bontenbal is een echte Rotterdammer: geen gelul, niet pochen en duidelijk en direct zijn. Hij is transparant en eerlijk over wat hij vindt, maar moet zich in de Tweede Kamer ook wel inhouden om niet al te scherp uit de hoek te komen.

Als partijleider moet hij balanceren tussen zijn eigen visie en die van de partij. Deze rol had hij vijf jaar geleden nog niet op zich willen nemen. Hij is, nu hij wat ouder wordt, is hij milder geworden in zijn formuleringen. Voorheen was hij scherper, maar om iets te bereiken, is hij meer gaan kijken op welke manier hij effectief kan zijn. Hoe kan hij mensen meenemen?

Doordat hij ouder is, heeft hij voor zichzelf een duidelijke norm over de manier waarop een politicus zich moet gedragen. Hij gaat niet mee in het meer populistische geschreeuw dat de politiek steeds meer lijkt te overheersen.

Bontenbal vindt dat hij en het CDA geduld moeten hebben. Hij zou zich zorgen maken als het CDA nu snel zou stijgen in de peilingen. Voor hem zou dat een teken zijn dat de partij zich populistisch gedraagt. Hij vindt dat de politieke middenpartijen zelfreflectie nodig hebben en zich moeten afvragen wat ze fout hebben gedaan, waardoor veel kiezers op uiterst rechtse partijen hebben gestemd. De middenpartijen hebben de afgelopen jaren te veel het compromis verdedigd, waardoor hun eigen waarden achterop zijn geraakt.

Het CDA moet daarom de aloude christendemocratische uitgangspunten en waarden bovenaan zetten om het tij te keren. Hij is druk bezig om een visie uit te werken voor alle belangrijke politieke thema’s voor de toekomst, maar heeft daarbij ook nog wat tijd nodig.

De stip op de horizon voor 2050 is bouwen aan een sociale en duurzame markteconomie, een economie die niet meer uitbuit op het gebied van grondstoffen, mensen en milieu.

Om daar te komen moet de oude economie langzaam worden afgebouwd en de nieuwe, duurzame economie worden gestimuleerd. Het coalitieakkoord gaat echter uit van de status quo, de oude economie, en doet onvoldoende aan stimulering van duurzaamheid.

Over tien jaar hoopt Bontenbal het CDA weer op poten te hebben gezet, als middel om de samenleving sterker te maken. Dat we in Nederland een omslag krijgen in het doorgeschoten individualisme. De grote maatschappelijke problemen die er nu zijn, zijn ook terug te leiden naar hoe wij collectief denken. Die problemen zijn alleen op te lossen als we bereid zijn gemeenschappelijker te denken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Boudewijn Siemons, CEO Havenbedrijf Rotterdam, staat voor een enorme opgave met de energie- en grondstoffentransities in de Rotterdamse haven. De haven is goed op weg, maar bij de verduurzaming ontstaan er ook barrières. Hoge netwerkkosten, congestie van het elektriciteitsnet, stikstofproblematiek, allemaal grote obstakels waar de haven tegenaan loopt. Er wordt hard gewerkt aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet en de aanpassing ervan naar decentrale levering. Desondanks zal netcongestie de komende decennia een groot probleem blijven.

Door de geopolitieke situatie in de wereld, is naast verduurzaming ook de leveringszekerheid van grondstoffen een belangrijke prioriteit van Siemons. Dat zorgt bij hem ook voor dilemma’s. De Rotterdamse haven heeft meerdere, even zwaarwegende prioriteiten en moet daardoor soms keuzes maken die niet passen bij de duurzaamheidsprioriteit. Tegelijkertijd blijft Europa geopolitiek kwetsbaar zolang de energietransitie niet is voltooid en Europa afhankelijk is van geïmporteerde fossiele brandstoffen.

Momenteel draait de Rotterdamse haven voor 90% op fossiele brandstoffen en voor 10% fossielvrij. Siemons verwacht dat het in 2050 omgekeerd zal zijn en dat er dan nog voor 10% aan fossiele brandstoffen wordt gebruikt. Dat betekent ook dat hij niet verwacht dat 100% fossielvrij tegen die tijd haalbaar is.

Een aantal functies in de haven zal in de toekomst wel verdwijnen. Op weg daar naartoe pleit Siemons voor het circulair ombouwen van installaties die al in de haven aanwezig zijn.

De drie groene parels in de haven die Siemons altijd laat zien als voorbeeld van verduurzaming zijn de 200 megawatt elektrolyser die Shell bouwt, de waterstofbackbone die wordt aangelegd en Porthos, het project voor CO2-afvang en -opslag.

Als marine-officier leerde hij dat iedereen binnen een organisatie nodig is en dat je met elkaar moet samenwerken. Die les gebruikt hij als ceo van het havenbedrijf nog steeds.

De drie principes die hij als leider in zijn dagelijks werk toepast: je moet weten waar je het over hebt dus doe je huiswerk; soft skills - ieder mens verdient respect en verdient het om naar geluisterd te worden; je moet je energieniveau in dienst stellen van de organisatie.

Siemons is positief over de verduurzaming. Ondanks de verrechtsing in Nederland en de daarbij horende afkeer van groene politiek, gaat de verduurzaming bij Nederlandse bedrijven (in de haven) door.

Havenbedrijf Rotterdam zal verduurzaming stimuleren en niet-verduurzamen ontmoedigen. Op de lange termijn is er voor bedrijven die niet meegaan in de transitie geen plek meer in de haven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Harm en Jan blikken terug op het ontstaan van deze podcast. Toen ze elkaar voor de zoveelste keer tegenkwamen en Jan verzuchtte dat hij klaar was met het almaar zenden van wetenschappelijke kennis waarmee hij zijn toehoorders schijnbaar niet in het hart wist te raken. Harm had precies hetzelfde gevoel: hoe meer mensen weten, hoe meer ze hun kop in het zand steken. Zo ontstond het idee voor deze podcast: niet meer zenden op inhoud, maar proberen mensen in hun hart te raken, zodat ze vanuit emotie en intrinsieke motivatie aan de slag gaan met de grote transities die nodig zijn.

Jan wijst jongere generaties graag op alle milieuproblemen die de afgelopen decennia al zijn opgelost. De jeugd van nu leeft in een veel schonere wereld dan de jeugd van de jaren 60, waarin hij en Harm opgroeiden. Tegelijkertijd geneert Jan zich ervoor dat er voor de nieuwe generaties geen rooskleurig perspectief te bieden is.

Wat er nodig is, is een nieuwe visie voor Nederland in de toekomst en een betere uitleg van hoe alle deelproblemen met elkaar samenhangen en dat we die ook met z’n allen, samen, moeten oplossen.

Harm wordt bij zijn werk regelmatig geconfronteerd met wanhoop ten aanzien van de toekomst. Wanhoop bij zichzelf, wanneer hij echt tot zich laat doordringen hoe groot de problemen zijn. Maar ook bij anderen. Zo trof hij ooit jonge waterstofingenieurs die uit wanhoop begonnen te huilen. "Hoe gaan we dit aan onze kinderen uitleggen?” Als we niet uitkijken, geven we een soort lege aarde aan de volgende generatie door.

Nadat Jan een ernstig fietsongeluk kreeg in de Pyreneeën, realiseerde hij zich tijdens zijn revalidatie dat hij geen maatschappelijke impact had. Het deed hem besluiten activistisch te worden en zijn kennis daarvoor in te zetten. Daarop richtte hij samen met Marjan Minnesma de organisatie Urgenda op.

Nu heeft hij weer zo’n moment van reflectie en komt hij tot het besef dat hij vanuit zijn gevoel de verbinding met anderen moet opzoeken.

Jan en Harm willen de leiders die zij gaan spreken in deze podcast vragen hoe zij als mens in de transitie staan. En gaan op zoek naar de kenmerken van nieuw leiderschap bij hun manier van leiding geven. Die kenmerken? Nieuw leiderschap is dienend, verbindend en authentiek. Nieuwe leiders dienen het grotere belang en leven voor wat zij zeggen. Mensen die hun gevoel laten zien zullen uiteindelijk de echte oplossingen bieden voor alle grote problemen die er nu zijn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Om te kunnen leven in een wereld waar mens en natuur in balans zijn, hebben we nieuwe leiders nodig. Leiders die voorop gaan lopen in de transitie naar een nieuwe, duurzame wereld. De kennis hebben we, de technologie is er, de wetenschap is het eens en er is een hoop in beweging. Maar toch gaat het nog niet snel genoeg.

Harm Edens en Jan Rotmans zijn bij elkaar opgeteld al meer dan 60 jaar aan het uitleggen waarom en hoe het anders moet. Aan ministers en politici, aan bedrijven, aan mede-Nederlanders. Jan als hoogleraar duurzaamheid en transitie en Harm op een heleboel andere manieren.

Maar meer kennis lijkt de boel niet in beweging te zetten. Het is tijd voor een andere aanpak. Het is tijd om op zoek te gaan naar nieuwe leiders die in hun hart voelen dat ze die nieuwe wereld in moeten stappen. Met lef.

Zijn onze huidige leiders al in het bezit van deze kwaliteiten en zetten zij deze al veelvuldig in? Of zitten zij nog vast in oude patronen? Patronen van het hoofd, waar de waan van de dag, de druk van de aandeelhouders en vakbonden, de kiezers en de achterban, het hoofdkantoor en de bedrijfsresultaten, de noodzaak van de transitie overstemmen? Wat maakt dat zij daar niet los van kunnen komen? Hoe staan zij als privépersoon tegenover de transitie? En waar schuurt dat met hun positie als politiek, maatschappelijk of zakelijk leider?

Hoe staan deze nieuwe leiders in het leven, hoe kijken zij naar anderen maar vooral naar zichzelf? Hoe werken zij aan hun eigen transitie. Hoe zien zij de toekomst en wat is hun eigen rol daarin? Waar komen ze vandaan en waar willen ze naartoe? Dat onderzoeken Edens en Rotmans in hun gesprekken met leiders vanuit het hart.

See omnystudio.com/listener for privacy information.