Episodes

  • ‘Gaeilge i mo chroí’: Reconnecting leis an teanga

    ‘Gaeilge i mo chroí’: Reconnecting leis an teanga
    Jan 10 2025
    Leis an bhliain úr buailte linn, is cinnte go bhfuil liosta de rúin na hathbhliana ag roinnt mhaith againn, agus tá Molly Nic Céile ag moladh do dhaoine foghlaim na Gaeilge a chur ar an liosta sin. Is cruthaitheoir ábhar Gaeilge ar líne í Molly, a thosaigh ag foghlaim an teanga in athuair mar dhuine fásta agus í ag déanamh stáidéir ar an ollscoil. Bhuaigh a céad leabhar, ‘Gaeilge i mo chroí’ gradam ag na ag Gradaim Leabhar An Post le déanaí agus is saothar é a dhéanann iarracht daoine a ghríosú le triall a bhaint as an teanga arís. Ar Seachtain, labhair Molly faoin chosán chasta a bhí aici féin leis an teanga agus an taobh diúltach le bheith ag plé leis na meáin shóisialta.

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    21 mins
  • Ó Snodaigh agus Ó Cairealláin: The men behind éirí amach na Gaeilge

    Ó Snodaigh agus Ó Cairealláin: The men behind éirí amach na Gaeilge
    Jan 9 2025
    Cailleadh Gael mór le rá roinnt seachtainí anuas, Pádraig Ó Snodaigh agus Gearóid Ó Cairealláin, beirt iar-Uachtarán Chonradh na Gaeilge. Toghadh Pádraig ina Uachtarán idir 1974-1979 agus chuir sé tús leis an gcomhlacht foilsitheoireachta Coiscéim i 1980. Chaith Gearóid tréimhse mar Uachtarán Chonradh na Gaeilge idir 1995-1998 agus thuill sé aitheantais le linn a shaoil mar ghníomhaí teanga. Bhí sé mar chuid den ghrúpa a bhunaigh roinnt mhaith tionscadail Gaeilge, ar nós an páipéar nuachta Lá, Raidió Fáilte, Meánscoil Feirste, Cultúrlann Mac Adam Ó Fiach, agus an compántas drámaíochta Gaeilge Aisling Ghéar.

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    23 mins
  • 50 bliain ar aghaidh: Lorcán Bale agus an dúnmharú satánach san ardchathair

    50 bliain ar aghaidh: Lorcán Bale agus an dúnmharú satánach san ardchathair
    Jan 2 2025
    Os coinn caoga bliain ó shín, tharla dúnmharú uafásach i mBaile Pálmair nár chuala mórán daoine faoi. B’eachtra aisteach agus uafásach é, nár tuairiscíodh sna nuachtáin go dtí blianta fada ina dhiaidh sin. Ar Seachtain, labhraíonn an t-iriseoir Ciarán Dunbar faoin chás aisteach seo agus cén fáth go raibh sé i bhfolach ar feadh beagnach daichead bliana. Foclóir: Baile Pálmair: Palmerstown Dlúth: Tight-knit Deasghnáth: Ritual Cráifeach: Religious Tairní: Nails Céas: Crucify Cailís: Chalice Cartlann: Archive Áiléar: Attic Seilg: Hunt Íobair: Sacrifice Bleachtaire: Detective Ba léir: It was clear Admhaigh: Admit Cúisigh: Charge Intuigthe: Understandable Aisteach: Strange Teastas báis: Death certificate As an ghnáth: Unusual Maithiúnas: Forgiveness

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    22 mins
  • Cén fáth a bhfuil daoine meallta ag na seantraidisiúin págánta?

    Cén fáth a bhfuil daoine meallta ag na seantraidisiúin págánta?
    Dec 26 2024
    Beidh daoine i gceantair ar fud fad na tíre amuigh ag ceiliúradh Lá an Dreoilín inniu. Is sean-traidisiún Ceilteach é Lá an Dreoilín a dhéantar ceiliúradh air go fóill, go háirithe i gCiarraí, in iarthar Luimnigh agus i mBaile Átha Cliath. Sa Daingean, áit ina maireann an traidisiún go láidir go fóill, beidh ceithre bhannaí ceoil ó na sráideanna éagsúla ag máirseáil tríd an bhaile mar chuid den fhéile. Labhraíonn an Dr Aoife Granville, ball den ghrúpa ar Shráid Eoin, le Tessa Fleming faoin tsean-nós seo agus na dúshláin atá le sárú sa lá atá inniu ann. Foclóir: Dreoilín: Wren - Sníomhann sé: It ties in with - Iorua: Norway - Sleamhain: Sly - Torthúlacht: Fertility - Ó shin i leith: From then on - Aitheantas: Recognition - Ádh: Luck - Tuí: Straw - Carthanachtaí: Charities - Teoranta: Restricted - Bagairt: Threat - Dream: Group - A mhealladh: To entice - Deasghnáth: Ritual - Ár sinsir: Our ancestors - Aireachas: Mindfulness.

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    21 mins
  • An Ghaeilge agus an Nollaig in Dublin’s ‘tenement slums’

    An Ghaeilge agus an Nollaig in Dublin’s ‘tenement slums’
    Dec 19 2024
    Os cionn céad bliana ó shín, bhí ceathrú faoin gcéad de dhaonra Bhaile Átha Cliath ina gcónaí sna tionóntáin. Cumadh an leasainm Dirty Dublin de bharr na ‘slums’ seo ina raibh galar, míchothú agus easpa sláinteachais go forleathan iontu. Ach, i measc na bochtaineachta fairsinge sna tionóntáin ar fud na cathrach, bhí taobh eile den scéal ann freisin - pobal dlúth a mhair faoi scáth a chéile. Labhair Tessa Fleming le Pat Garry, treoraí in uimhir 14 Sráid Henrietta faoin saol ar leith a bhí ag daoine sna tionóntáin seo.

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    20 mins
  • ‘Why Irish people should hate the Irish language’

    ‘Why Irish people should hate the Irish language’
    Dec 12 2024
    Tá na póilíní ó thuaidh ag fiosrú ‘eachtra fuatha’ tar éis do bhileoga frith-Ghaeilge a bheith faighte ar charranna lasmuigh de rang Ghaeilge i lár chathair Bhéal Feirste an tseachtain seo. Labhraíonn Tessa Fleming leis an iriseoir Ciaran Dunbar faoin scéal.

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    12 mins
  • Sandra Collins: Cás aisteach na mná óige a d’imigh gan tasc gan tuairisc

    Sandra Collins: Cás aisteach na mná óige a d’imigh gan tasc gan tuairisc
    Dec 12 2024
    D’imigh Sandra Collins gan tasc gan tuairisc ó Chill Ala, Contae Mhaigh Eo, sa bhliain 2000. Níor thángadar ar a corp riamh. Bhí ocht mbliana is fiche ag Sandra nuair a d’imigh sí ar iarraidh agus bhí sí ag iompar clainne ag an am. In ainneoin go bhfuil sí ar iarraidh ar feadh tamall an-fhada anois, is ar éigean a fheictear a scéal sna meáin. Ar Seachtain, labhraíonn Tessa Fleming leis an iriseoir Fergus Mac Suibhne faoi scéal tragóideach Sandra Collins agus ar an teaghlach atá go fóill sa tóir ar freagraí. Foclóir: Dúchais: Native - Monarcha: Factory - Iarthuaisceart: North west - Doctúir teaghlaigh: GP - Ag iompar clainne: Pregnant - Ginmhilleadh: Abortion - Trína chéile: Upset - Smideadh: Make-up - Ar iarraidh: Missing - Cé: Quay - Suntasach: Significant - Fianaise: Evidence - Ciontaigh: Convict - Tionchar: Effect

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    21 mins
  • Year of the French: The Irish model agus domhain suarach an Tíogar Ceilteach

    Year of the French: The Irish model agus domhain suarach an Tíogar Ceilteach
    Dec 5 2024
    17 bliana ó shín, baineadh siar an an tír nuair a fuair an mainicín clúiteach Katy French bás. Léirigh a bás domhain suarach an Tíogair Cheiltigh, áit a raibh cocáin ar fáil go forleathan. Ar Seachtain, amharcann Róisín Ní Mhaoláin siar ar shaol an mhainicín clúitigh seo agus ar a bás scannalach. Foclóir: Mílaois: Millennium Mainicín: Model Rath: Success Geallta: Engaged Achrannach: Turbulent Slabhra: Necklace Leas a bhaint as: To capitalise on Shéan: Denied Ceap magaidh: a laughing-stock Spion maith: Good form An Uaimh: Navan Líomhaintí: Allegations Fianaise: Evidence Taom: Episode or attack Stad cairdiach: Cardiac Arrest Ciontach: Guilty Neamhspléach: Independent

    See omnystudio.com/listener for privacy information.
    Show More Show Less
    22 mins